بازسازی مدیریت دانش: الگوی تحول رشته «مدیریت دانش» در راستایِ پشتیبانی از مدیریت تحول علوم‌انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت راهبردی فرهنگی، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری، رشته مدیریت راهبردی دانش، دانشکده مدیریت، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

مدیریت و سیاست‌گذاری تحول علوم‌انسانی، نیازمند یک ‌رشته و حوزۀ مطالعاتی است که بتواند از فعالیت‌ها، فرآیندها و اقداماتی که در راستای علوم‌انسانی اسلامی در کشور به انجام می‌رسد، پشتیبانی علمی و نظری نماید. در اسناد بالادستی عرصۀ علوم‌انسانی به حوزۀ مطالعاتی «مدیریت دانش» تأکید ویژه‌ای شده است. ایجاد تحول در رشته «مدیریت دانش» که صورت تحول‌یافتۀ آن را می‌توان با عنوان «مدیریت اسلامیِ دانش» یا «مدیریت راهبردی دانش» خطاب قرار داد، می‌تواند یک برنامۀ پژوهشی اولویت‌دار برای هدایت جریان تحول علوم‌انسانی و سامان‌دهی به فعالیت‌ها و اقدامات نهادهای بالادستی سیاست‌گذار و مجری، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی در راستای تحول علوم‌انسانی باشد. براساس‌این، تحول در رشتۀ مدیریت دانش، یکی از ضرورت‌های تحول علوم‌انسانی در دیگر رشته‌های علوم‌انسانی می‌تواند به شمار آید. دراین پژوهش، ضمن اشاره و ارزیابی پژوهش‌هایی که درزمینۀ «مدیریت دانش با رویکرد اسلامی» انجام شده، الگویی برای تحول رشته مدیریت دانش ارائه شده است. این الگو که در دو بخش «الگوی مفهومی» و «الگوی موضوعی» ارائه شده، شامل 3 بُعد، 9 مؤلفه و 27 متغیر است. مزیت این الگو نسبت به دیگر الگوهای ارائه‌شده درزمینۀ مدیریت اسلامیِ دانش، ازیک‌سو توجه توأمان به سه مؤلفه «مبانی، روش، مسائل» به ارکان تحول مدیریت دانش، و ازسوی‌دیگر ارتقایِ مقیاسِ مدیریت دانش از سطح «دانش سازمانی» به سه مقیاسِ «دانش اجتماعی، دانشِ نهاد علم و دانشِ سازمانی» به‌صورت توأمان است. همچنین، براساس نیازمندی‌های تحول علوم‌انسانی، سه مؤلفۀ «تولید دانش، توزیع دانش و کاربست دانش» به‌صورت توأمان ملاحظه شده است. از دیگر مزیت‌های این پژوهش، ارائۀ منطقی برای اهمیت‌گذاری و اولویت‌بندی مؤلفه‌های مدل و پیشنهاد اجمالی برنامۀ کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برای تأسیس رشتۀ «مدیریت اسلامیِ دانش» است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reconstruction of Knowledge Management: The Transformation Model of "Knowledge Management" Field in the Direction of Supporting the Transformation Management of Human Sciences

نویسندگان [English]

  • Alireza Piroozmand 1
  • Hamid Abadi 2
1 Assistant Professor, Department of Cultural Strategic Management, School of Strategic Management, National Defense University, Tehran, Iran
2 PhD student, Strategic Knowledge Management, Faculty of Management, National Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The management and politicization of the evolution of humanities requires a discipline and a field of studies that can provide scientific and theoretical support to the activities, processes and measures that are carried out in the direction of Islamic humanities in the country. In the upstream documents of the field of humanities, a special emphasis has been placed on the study area of "knowledge management". Creating a transformation in the field of "Knowledge Management", whose evolved form can be called "Islamic Knowledge Management" or "Strategic Knowledge Management", can be a priority research program to guide the evolution of human sciences and organize the activities and actions of upstream policy-making institutions. And to be the executive of universities and research institutes and educational and research centers in line with the evolution of human sciences. Based on this, the transformation in the field of knowledge management can be considered one of the necessities of the transformation of humanities in other fields of humanities. In this research, while pointing out and evaluating the researches that have been done in the field of "Knowledge Management with Islamic approach", a model for the evolution of the knowledge management field has been presented. This model, which is presented in two parts "conceptual model" and "thematic model", includes 3 dimensions, 9 components and 27 variables. The advantage of this model compared to other models presented in the field of Islamic knowledge management is, on the one hand, the simultaneous attention to the three components of "fundamentals, methods, issues" to the elements of knowledge management transformation, and on the other hand, the improvement of the scale of knowledge management from the level of "organizational knowledge" to the three scales of "social knowledge". , the knowledge of the institution of science and organizational knowledge" is a twin. Also, based on the needs of humanities evolution, three components of "knowledge production, knowledge distribution and knowledge application" have been considered together. Another advantage of this research is the logical presentation for the importance and prioritization of the components of the model and the short-term, medium-term and long-term plan for establishing the field of "Islamic Knowledge Management".

کلیدواژه‌ها [English]

  • knowledge management
  • strategic knowledge management
  • model of evolution of humanities
  • Islamic knowledge management
  1. ابدی، حمید و علیرضا پیروزمند (1398). درآمدی تاریخی بر تأسیس دانش پشتیبان مدیریت تحول علوم‌انسانی. تحقیقات بنیادین علوم‌انسانی. 5(14)، 93−
  2. اخوان، پیمان، سید پیمان خادم‌الحسینی (1392). تبیین مدیریت دانش از دیدگاه اسلام. مدیریت اسلامی. 21(2)، 99−
  3. باقرزاده، اصغر، علی محمد احمدوند، نبی‌الله دهقان، محمدابراهیم سنجقی و کاظم دهقان‌ده‌جمالی (1398). نظریه مدیریت دانش اسلامی. تبیین مبانی و اصول. فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم‌انسانی. 15، 117−
  4. بخردی‌نسب، وحید (1399). مدیریت دانش از منظر دین مبین اسلام با استفاده از روش تحلیل محتوا با تأکید بر آیات قرآن کریم. فصلنامه رهیافت‌های نوین مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی. 1(1)، 1−
  5. پیروزمند، علیرضا (1395). مبانی و الگوی مهندسی فرهنگی. قم: نشر تمدن نوین اسلامی.
  6. پیروزمند، علیرضا و حمید ابدی (1402). مدیریت راهبردی دانش به‌مثابه علم پشتیبان مدیریت تحول علوم‌انسانی (چرایی، چیستی، چگونگی). تحقیقات بنیادین علوم‌انسانی. 9(1)، 145−
  7. پیروزمند، علیرضا و عباس جهانبخش (1399). مبانی و روش تحقیق تکاملی در علوم‌انسانی − اسلامی. کتاب نظریه 3 (عالی‌ترین سطح علم و تحقیق برای انتخاب و معرفی نظریه‌های برتر در عرصه علوم‌انسانی اسلامی). پنجمین کنگره بین‌المللی علوم‌انسانی اسلامی. مجمع عالی علوم‌انسانی اسلامی.
  8. پیروزمند، علیرضا و احمدرضا حجازی (1402). الگوی تحول علوم‌انسانی. مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی. 13(51)، 205−
  9. تاج‌آبادی، حسین، مصطفی نجاتی و منصور نیک‌چهره گل‌افزانی (1397). ارائه الگوی مدیریت راهبردی دانش با تکیه بر اسلام ناب محمدیn مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی. 3(10)، 227−
  10. جهانبخش، عباس (1398). روش‌شناسی اسلامی نظریه‌پردازی معماری. پایان‌نامه دکتری دانشکده معماری و شهرسازی. گروه معماری، دانشگاه هنر اصفهان.
  11. حاجی اسماعیلی، مجید و حمید حاجی ملامیرزایی (1399). ارائه الگوی مدیریت دانش در نظام ارزشی اسلام و مقایسه تطبیقی آن با سایر الگوهای رایج. مدیریت راهبردی دانش سازمانی. 3(11)، 71−
  12. حمزه‌پور، مهدی و مجتبی جوادی (1395). تبیین و مقایسه مبانی نظری مدیریت دانش از دیدگاه اسلام و غرب. تحقیقات بنیادین علوم‌انسانی. 2(3)، 31−
  13. دوره هفتم مدیریت راهبردی فرهنگی (1401). تدوین نظام موضوعات در مدیریت راهبردی فرهنگی با محوریت بیانات مقام معظم رهبری. دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی. مطالعه گروهی.
  14. رنجبریان، رسول و زینب دلربائی(1401). نقد و بررسی انتقادی کتاب مبانی و نظریه‌های مدیریت دانش دین‌بنیان و کاربردهای آن. پژوهش‎نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم‌انسانی. 22(5)، 289−
  15. سازمان ملی استاندارد ایران (1399). سیستم‌های مدیریت دانش –الزامات. استاندارد ملی ایران 10568. چاپ اول. تهران: سازمان استاندارد.
  16. شریف‌زادگان، محمدحسین و سحر ندایی طوسی (1394). روش‌های پژوهش کیفی در برنامه‌ریزی توسعه با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  17. گایینی، ابولفضل، حسنعلی نعمتی شمس‌آباد و مرضیه صبایی (1396). بررسی و طبقه‌بندی مفاهیم استعاری مدیریت دانش: مطالعه منابع وحیانی و روایی و منابع غربی. روش‌شناسی علوم‌انسانی. 23(92)، 103−
  18. منطقی، محسن و ظاهر اکبری (1392). مدیریت دانش با الهام از منابع اسلامی. اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. 3(1)، 59−
  19. محمدپور، احمد (1396). روش تحقیق معاصر در علوم‌انسانی (مباحثی در سیاست‌های روش). تهران: ققنوس.
  20. موسی‌خانی، محمد، امیر مانیان، بابک اخگر، مرتضی جوادی آملی و حسنعلی شمس‌ نعمتی (1392). مدیریت دانش دینی (دین‌بنیان): طرح مسئله «مدیریت دانش» در «تمدن دینی». اسلام و مدیریت. 2(3)، 7−
  21. موفق، حسن، غلامرضا هاشم‌زاده خوراسگانی و اسنفدیار دشمن‌زیاری (1399). ارائه نظریه مدیریت دانش ایرانی اسلامی با راهبرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد. مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی − ایرانی. 9(15)، 175−
  22. میرباقری، سیدمحمد مهدی (بی‌تا). جریان‌شناسی تولید علوم‌انسانی اسلامی. پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سیدمحمدمهدی میرباقری. قابل‌دسترسی در آدرس اینترنتیِ https://mirbaqeri.ir/.
  23. نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی (1393). از مبانی نظری تا نظریه‌های مدیریت دانش: بسط مدل مفهومی تأثیرپذیری مدیریت دانش از تئوری دانش. دوفصلنامه اسلام و مدیریت. 3(5)، 7−
  24. نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی (1397). مبانی و نظریه مدیریت دانش دین‌بنیان و کاربردهای آن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  25. نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی (1398). بررسی انتقادی مبانی و نظریه‌های مدیریت دانش. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  26. نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی، ابوالفضل گائینی و ریحانه روحانی (1395). اخلاق در مدیریت دانش. اسلام و مدیریت. 5(10)، 109−
  27. نعمتی شمس‌آباد، حسنعلی، محمد موسی‌خانی و امیر مانیان (1394). از نظریه دانش (معرفت‌شناسی) تا مدیریت دانش: ارائه مدل مفهومی تأثیرپذیری مدیریت دانش از معرفت‌شناسی. فصلنامه علوم مدیریت ایران. س9، ش35، 25−
  28. Akhavan, P., Ramezan, M., Yazdi Moghaddam, J., & Mehralian, G. (2014). Exploring the relationship between ethics, knowledge creation and organizational performance−Case study of a knowledge−based organization. VINE. The journal of information and knowledge management systems, 44, 42−58.