ارائه چارچوبی برای تبیین شاخص های مدیران بر اساس معیارهای اسلامی با روش سنتزپژوهی

نوع مقاله : علمی-تخصصی

نویسنده

آموزش و پرورش

چکیده

هدف از این پژوهش شناسایی مؤلفه‌ها و روش‌های به کار رفته در پژوهش‌های مدیریت اسلامی در جهت گزینش مدیران سازمان‌ها براساس معیارهای اسلامی موجود در پژوهش‌ها و به روش سنتزپژوهی بود. رویکرد روش‌شناختی در این پژوهش کیفی با استفاده از راهبرد سنتزپژوهی و روش تحلیل محتوا بود. با رجوع به پایگاه‌های معتبر داده‌ها و اطلاعات تعداد 157 مقاله در فاصله سال‌های 1380−1396 در زمینه مدیریت اسلامی یافت شد که تعداد زیادی از آنها غیرمرتبط با اهداف پژوهش حاضر و از سوی نویسندگان غیردانشگاهی منتشر شده بودند و از بین آنها تعداد 43 مقاله به‌عنوان نمونه و به صورت هدفمند انتخاب گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد که مهم‌ترین شاخص‌های شناسایی شده در حوزه پژوهش‌های مدیریت اسلامی عبارت بودند از: اخلاق‌مداری، دینداری و خدامحوری، عدالت‌طلبی، نرمخویی و رفتار نیکو، سعه صدر، تقوی، تدبیر و اندیشه‌ورزی، صداقت، تواضع و فروتنی، شجاعت، ساده‌زیستی، تخصص‌گرایی، امانتداری، بخشش، مشورت و همفکری، قانون‌گرایی، شایسته‌سالاری. از دیگر یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان به روش تحقیق کیفی به‌عنوان روش غالب در پژوهش‌های مدیریت اسلامی اشاره کرد. از 43 مقاله بررسی شده تعداد 15 مقاله به صورت فردی و 28 مقاله به صورت گروهی منتشر شده و در این بین مردان بیشترین مشارکت را در این پژوهش‌ها برعهده داشته‌اند. بیشترین منابع مورد استفاده در پژوهش‌های مدیریت اسلامی مربوط به قرآن کریم و نهج‌البلاغه بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Providing a framework for explaining managers' indicators based on Islamic criteria using a synthesis method

چکیده [English]

The purpose of this study was to identify the components and methods used in Islamic management research in order to select managers of organizations based on Islamic criteria in the research and in the method of synthesis research. Methodological approach in this qualitative study was using synthesis strategy and content analysis method. Referring to reliable databases and data, there were found 157 articles in the field of Islamic management during the years 1380 to 1396, many of which were unrelated to the objectives of the present study and were published by non-academic writers, among which there were a number 43 articles were selected as sample and purposefully. Findings of the research showed that the most important indicators identified in the field of Islamic management research were: Ordinary Ethics, Religion and Al-Khudjouri, Justice, Softness, and Good Behavior, Al-Sadr, Piety, Thought and Thought, Integrity, Modesty and modesty, courage, simple biology, specialization, trusteeship, forgiveness, consultation and co-operation, legalism, meritocracy. Among other findings of the present study, we can use the qualitative research method as a dominant method in Islamic management studies. Of the 43 articles reviewed, 15 papers have been published individually and 28 articles have been published collectively, and men have been the most involved in these studies. Most of the resources used in Islamic management studies related to the Holy Quran and Nahj al-Balaghah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Synthesis Research
  • Management
  • Islamic Management
  • Islamic Management Indicators

مراجع

*قرآن کریم.
1. آقامحمدی، جواد (1395)، «صلاحیت‌های لازم برای مدیران به منظور تصدی پست‌های مدیریتی در نظام اسلامی با تأکید بر آیات و روایات»، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال ششم، ش1، ص77−96.
2. آقامحمدی، جواد (1393)، «بررسی توجه به جایگاه شاخصه‌های مدیریت اسلامی در انتخاب مدیران مدارس»، دو فصلنامه اسلام و مدیریت، سال سوم، ش6، ص7−26.
3. ابراهیمی، محمدحسین (1379)، مدیریت اسلامی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
4. اجتهادی، مصطفی و بدری شاه‌طالبی (1387)، «مؤلفه‌های رهبری مبتنی بر ارزش‌ها و ارائه چارچوبی مناسب برای ارتقای این رویکرد در دانشگاه آزاد اسلامی»، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، ش19، ص1−22.
5. احمدی، سیدعلی‌اکبر و همکاران (1395)، «طراحی الگوی مدیریت علوی برای تربیت مدیران ارشد نظام جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و چهارم، ش32، ص77−107.
6. اصلی‌پور، حسین (1396)، «تبیین ابعاد و مؤلفه‌های الگوی مدیریت جهادی مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد»، پژوهش‌های مدیریت انتظامی، سال دوازدهم، ش3، ص427−450.
7. اسماعیلی، رفیع الدین و حسن یوسف‌زاده (1391)، «اصل مردم داری در مدیریت اسلامی و معیارهای آن»، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال اول، ش4، ص131−147.
8. باقری کنی، مصباح الهدی و مهدی محمدی (1395)، «مؤلفه‌های مدیریت ارتباط با مشتری از دیدگاه اسلام»، مدیریت اسلامی، سال بیست و چهارم، ش1، ص105−129.
9. بهارستان، جلیل (1383)، مطالعه تطبیقی مدیریت اسلامی و مدیریت رایج، مدرس علوم انسانی، ص2−37.
10. تاجمیر ریاحی، جواد؛ علی صفری و نصرالله شاملی (1396)، «تبیین ابعاد رهبری سازمانی بر مبنای نظام ارزشی اسلام با استفاده از آموزه‌های نهج‌البلاغه»، مدیریت اسلامی، سال بیست و پنجم، ش2، ص93−113.
11. تدبیری، سیروس (1388)، «ویژگی‌های مدیریت مؤسسات آموزشی در رویکرد اسلامی»، فصلنامه علوم اسلامی، سال چهارم، ش16، ص2−19.
12. چابکی، ام‌البنین؛ فاطمه خادمی و عشرت صادقی (1394)، «بازشناسی عوامل رهبری حضرت موسی با تأکید بر سوره طه»، مدیریت اسلامی، سال بیست و سوم، ش1، ص151−181.
13. چاوشی، سیدکاظم (1388)، «بررسی رویکردهای نظری به مدیریت اسلامی»، فصلنامه پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآنی، سال اول، ش2، ص43−53.
14. حاجیان، طالب و همکاران (1392)، «بررسی رابطه میان ابعاد مدیریت اسلامی و رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان علوم پزشکی اصفهان»، اسلام و مدیریت، سال دوم، ش3، ص141−160.
15. حجازی‌فر، سعید (1395)، «رویکردها و منظومه پژوهشی مطالعات مدیریت اسلامی»، مدیریت اسلامی، سال بیست و پنجم، ش1، ص57−89.
16. حیدری، غلام‌حسین (1390)، «چرا رویکرد مدیریت قرآنی در جامعه نهادینه نمی شود؟»، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوم، ص19−36.
17. حیدری، غلام‌حسین (1389)، «الگوهای مدیریت در قرآن و اسلام»، تحقیقات مدیریت آموزشی، ش3، ص13−30.
18. دانایی‌فرد، حسن؛ مصباح الهدی باقری کنی و سعید حجازی‌فر (1394)، «شناسایی مؤلفه‌های سازمان‌های فضیلت‌محور و جهادی»، مدیریت اسلامی، سال بیست و سوم، ش4، ص45−71.
19. سیدرضی (1379)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی،قم: نشر مشرقین.
20. دهقانی، مرضیه؛ فاطمه سلیمانی دره‌باغی و محدثه فرجی، «مطالعه مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی−اسلامی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش»، علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، سال پنجم، ش9، ص2−31.
21. ربی‌پور، محمدعلی و منوچهر صمدی‌وند (1388)، «سیاست مدیریتی و ویژگی مدیران در نهج‌البلاغه»، فصلنامه فراسوی مدیریت، سال دوم، ش8، ص119−140.
22. رحمتی، محمدحسین؛ حسین خنیفر و ابراهیم کتابی (1395)، «الگوی رهبری امام حسینj در قیام عاشورا»، مدیریت اسلامی، سال بیست و چهارم، ش3، ص129−145.
23. رضائیان، علی (1395)، اصول مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
24. رفیعی، مجتبی و اکبر بهمنی (1392)، «شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی»، مدیریت سازمان‌های دولتی، سال اول، ش5، ص119−140.
25. رفیعی، مجتبی و همکاران (1392)، «رهبری اخلاقی، ثمره پارادایم مدیریت اسلامی»، پژوهشنامه اخلاق، سال ششم، ش20، ص49−76.
26. زین الدینی، مجید (1396)، «مدیریت و فرماندهی در نیروهای مسلح از دیدگاه حضرت امام خامنه‌ای»، مدیریت اسلامی، سال بیست و پنجم، ش3، ص163−189.
27. سبحانی‌نژاد، مهدی و رضایی فریمانی (1390)، «ماهیت تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی»، سال نوزدهم، دوره جدید، ش13، ص9−33.
28. سرمدی، محمدرضا (1385)، مدیریت اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
29. شهبازی سلطانی، محمد و سیاوش صلواتیان (1396)، «شناسایی ویژگی‌های معرف مدیر جهادی به روش فراترکیب»، مدیریت اسلامی، سال بیست و پنجم، ش1، ص199−230.
30. طلایی، ابراهیم و حمیده بزرگ (1394)، «تبیین ضرورت تربیت اوان کودکی مبتنی بر سنتزپژوهی شواهد تجربی معاصر»، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش3، ص91−118
31. عارف‌نژاد، محسن (1396)، «شناسایی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های شایستگی مدیران مدارس با تأکید بر مدیریت اسلامی»، مدیریت مدرسه، دوره پنجم، ش1، ص151−172.
32. عبدلی، سمانه و نسرین محمدحسنی (1394)، «سنتزپژوهشی مؤلفه‌ها، ابزارها و روش‌های به کار رفته در ارزشیابی یادگیری الکترونیکی»، مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، سال پنجم، ش9، ص153−172.
33. عترت دوست، محمد (1389)، «جایگاه برنامه‌ریزی در مدیریت اسلامی از منظر آیات و روایات»، توسعه انسانی پلیس، سال هفتم، ش33، ص107−126.
34. عرب اسدی، حسین و علی‌اکبر احمدی (1395)، «واکاوی عناصر اصلی تربیت مدیران ارشد در الگوی حکومتی امیرالمؤمنین علیj»، مدیریت اسلامی، سال بیست و چهارم، ش2، ص35−75.
35. عزیزآبادی، ابوالفضل؛ سعید مرتضوی، و محمدعلی انصاری اول (1395)، «مدخلی بر ویژگی‌های رهبری اخلاقی در نهج‌البلاغه»، مدیریت اسلامی، سال بیست و چهارم، ش4، ص11−41.
36. عسگریان، مصطفی (1370)، مدیریت اسلامی، تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت معلم تهران.
37. علیانسب، سیدحسین (1394)، «شیوه پیامبر اکرم در مدیریت روانی جامعه اسلامی»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، سال نهم، ش16، ص55−78.
38. علیمردانی، اکرم (1390)، «مدیریت اسلامی و ارتباط آن با تعلیم و تربیت»، فصلنامه توسعه، سال ششم، ش22، ص84−108.
39. فرزندی، عباسعلی؛ حسین صفری و اله بخش روشن روان (1392)، «بررسی توانایی‌های مدیریتی و ویژگی‌های فردی مورد نیاز مدیران فرهنگی»، مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال دوم، ش1، ص21−46.
40. فروزنده، لطف‌الله و افتخارالسادات نوایی‌نژاد (1390)، گزیده نکات مدیریتی نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
41. قاسمی، حمیدرضا و حسین سریرپناه (1395)، «الگویی برای شناسایی مؤلفه‌های تقوای سازمانی از دیدگاه اسلام»، اسلام و مدیریت، سال پنجم، ش10، ص53−69.
42. قربان‌نژاد، پریسا و احمد عیسی‌‌خانی (1395)، «طراحی مدل شایستگی مدیران دانشگاهی براساس الگوهاس اسلامی»، مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال پنجم، ش1، ص37−48.
43. ــــــــــــــــ (1392)، «الگوی شایستگی مدیران براساس نهج‌البلاغه امام علی»، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، ش15، ص17−22.
44. کریمی، عبدالعظیم (1388)، تعلیم و تربیت به کجا می‌رود؟ از ناکجا به هر کجا، تهران: انتشارات عابد.
45. گرگانی، تقی (1390)، «نقش‌ها و وظایف و ویژگی‌های مدیر در آیینه مدیریت قرآن با نگرشی بر جزء‌های 7 تا 9 قرآن کریم و تأسی از نهج‌البلاغه»، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوم، ص75−90.
46. گودرزی، عباس و کتاب علی طهماسبی (1391)، «نقش بصیرت در پرورش نظامی»، نشریه امنیت‌پژوهی، دوره یازدهم، ش37، ص55−87.
47. گنجعلی، اسدالله؛ مرتضی تیموریان و محمد عبدالحسین‌زاده (1392)، «بررسی معیارهای شایستگی در قرآن»، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال سوم، ش1، پیاپی7، ص91−114.
48. لطیفی، میثم؛ بهارک منصوری و محمد عبدالحسین‌زاده (1395)، «شناسایی و تبیین اصول مدیریت در سیره امام حسینj و دلالیت‌های آن برای دانش مدیریت»، مدیریت اسلامی، سال بیست و چهارم، ش3، ص13−41.
49. مشرف جوادی، محمدحسین و محمدمهدی ابوطالبی (1390)، «بررسی شاخص‌های عدالت سازمانی در نهج‌البلاغه با تأکید بر فرمان امام علیj به مالک اشتر»، مدیریت اسلامی، سال نوزدهم، ش1، ص11−36.
50. معینی، منصوره و همکاران (1394)، «اصول مدیریت براساس الگوی اسلامی−ایرانی با تکیه بر نظریات خواجه نظام الملک طوسی»، مدیریت اسلامی، سال بیست و سوم، ش1، ص83−103.
51. موسی‌زاده، زهره و مریم عدلی (1388)، «معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران با رویکرد شایسته‌گزینی در نهج‌البلاغه»، فصلنامه اندیشه مدیریت، سال سوم، ش1، ص103−132.
52. موسوی داوودی، سیدمهدی و همکاران (1396)، «ارزیابی میدانی الگوی ارزش‌های سازمانی مبتنی بر آموزه‌های نهج‌البلاغه»، مدیریت اسلامی، سال بیست و پنجم، ش1، ص91−121.
53. میرحسینی، سیداحمد (1380)، «مؤلفه‌های اساسی در مدیریت دینی»، فرهنگ مدیریت، سال چهارم، ش13،ص65−82.
54. نبوی، محمدحسن (1386)، مدیریت اسلامی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
55. نجاری، رضا (1396)، مبانی مدیریت اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
56. نورمحمدی، محمدرضا و جواد نیک معین (1394)، «معیارهای شایستگی مدیران با استفاده از رهنمودهای امام علیj در نهج‌البلاغه»، اسلام و مدیریت، سال چهارم، ش7، ص59−139.
57. نیک‌پور، امین و همکاران (1392)، «بررسی رابطه بین انتخاب کارکنان براساس معیارهای اسلامی و اثربخشی سازمانی در سازمان‌های دولتی شهر کرمان» مدیریت اسلامی، سال بیست و یکم، ش1، ص169−192.
58. یوسفی، رسول و بهرام اکبری (1396)، «تبیین بایسته‌های مدیران سیاسی مبتنی بر رهیافت مدیریت جهادی»، مدیریت اسلامی، سال بیست و پنجم، ش2، ص65−92.
59. میرحسینی، سیداحمد (1385)، «مؤلفه‌های اساسی در مدیریت دینی»، فرهنگ مدیریت، سال چهارم، ش13، ص65−82.
60. Carlise, H. M. (1990), Management Essentials, concepts for productivity and innovation. Prantice hall.
61. Griffin, R.W.(1996), Management: Annotated Instructors Manual. Boston. Houghton Mifflin Company.
62. Pringle, peter and et all. (1995), Electronic management . local press.
63. Robbins,S.P; Judge,T.A. (2009), Organizational Behavior. New Jersey: Prentice Hall.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار