بررسی استعاره‌های سازمانی با تأکید بر پیش‌فرض‌های هستی‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری مدیریت دولتی، گرایش تصمیم گیری و خط مشی گذاری عمومی ، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران.

چکیده

سازمان پدیدۀ پیچیده‌ای است که شناخت وجوه گوناگون آن دشوار است. استفاده از شیوۀ شناخت استعاره‌ای در فضای مطالعات سازمان و مدیریت، پاسخی به این نیاز بوده است. هیچ‌یک از استعاره‌های بیان‌شده خالی از پیش‌فرض هستی‌شناختی نیست. هدف این مقاله بررسی و طبقه‌بندی استعاره‌های سازمان از حیث نگاه هستی‌شناختی است. روش این پژوهش از نظر ماهیت، استدلالی−تفسیری است و در آن از روش گونه‌شناسی و بررسی اَسناد استفاده شده است که در آن‌گونه‌ها براساس استقراء و با انتخاب برچسب‌های مفهومی مناسب، شکل گرفته‌اند. بدین صورت که استعاره‌های بیان‌شده در مورد سازمان با رویکردی استقرایی جمع‌آوری و مطالعه‌شده و براساس نوع نگاهشان به هستی سازمان تحلیل شده است. سپس استعاره‌ها با توجه به مفروضات  هستی‌شناختی استنباط‌شده از آنها با پارادایم‌های مطرح‌شده در ادبیات موضوع متناسب‌سازی‌ گردیدند. با اشراف بر ‌هستی‌شناسی استعاره‌های مطرح‌شده، می‌توان راه را برای استعاره‌پردازی‌های جدید خصوصاً با عنایت به هستی‌شناسی اسلامی باز نمود و ثانیاً از افتادن استعاره‌پردازی‌های جدید در دام این همان‌گویی یا التقاط جلوگیری کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of organizational metaphors with an emphasis on ontological assumptions

نویسنده [English]

  • Ehsan Rahimi
PhD, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran,
چکیده [English]

Organization is a complex phenomenon that is difficult to understand its various aspects. The use of metaphorical recognition method in the area of organization and management studies has been a response to this need. None of the expressed metaphors is free of ontological presuppositions. The purpose of this paper is to investigate and classify organizational metaphors from an ontological point of view. The method of this research is argumentative – interpretive in nature, and it uses the typology method and document review, in which the types are formed based on induction and by choosing appropriate conceptual labels. In this way, the metaphors expressed about the organization were collected and studied with an inductive approach and analyzed based on their type of view on the existence of the organization. Then, the metaphors were adapted according to the ontological assumptions deduced from them with the paradigms presented in the literature. By clarifying the ontology of the mentioned metaphors, it is possible to open the way for new metaphors, especially regarding Islamic ontology, and secondly, prevent new metaphors from falling into the trap of this tautology or eclecticism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organization
  • Metaphor
  • Ontology
  • Social Science Paradigms

مراجع

  1. اسماعیلی گیوی، محمدرضا (1380)، «طراحی و تبیین استعاره سازمان به مثابه موجودی پلاستیکی»، دانشگاه امام صادقg، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  2. الوانی، سیدمهدی (1379)، مدیریت عمومی، تهران: نشر نی.
  3. الوانی، سیدمهدی و محمدحسین رحمتی (1386)، «شناخت سازمان با رویکرد استعاره‌ای سازمان به مثابه کانون طیف‌های متقاطع»، روش‌شناسی علوم انسانی، س13، ش53، ص115−
  4. الوانی، ‌سیدمهدی و محمدحسین هاشمیان(1385)، «نقدی بر تلقی مورگان و هچ از تفکر استعاری»، مطالعات مدیریت، ش49، ص 131-138.
  5. بارل، گیبسون و مورگان گارت (1383)، نظریه‌های کلان جامعه‌شناسی و تحلیل سازمانی، ترجمه محمدتقی نوروزی، تهران: سمت و مؤسسه پژوهشی امام خمینی.
  6. بیچرانلو، عبدالله و علی‌اصغر پورعزت (1392)، «کارکردها و کژکارکردهای بازگشت معنایی استعاره‌ها؛ مطالعه موردی مفهوم میان‌رشته‌ای مهندسی فرهنگی»، مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره5، ش3، ص101−
  7. بینش، مسعود (1388)، «استعاره‌های ارگانیک»، ماهنامه تدبیر، ش213، مدیریت و زبانی دیگر.
  8. پورعزت، علی‌اصغر؛ خدیجه روزبهانی، غزاله طاهری عطار و علی‌اصغر سعدآبادی (1393)، «سازمان به مثابه ققنوس: تأملی بر زندگی و مرگ سازمان‌های اجتماعی (مورد مطالعه: جهاد سازندگی)»، مدیریت دولتی، دوره6، ش3، ص419−
  9. پورعزت، علی‌اصغر و محمدحسین هاشمیان (1386)، «استعاره راه: معرفت‌شناسی صدرایی و تبیین هستی‌شناختی سازمان»، نامه حکمت، س5، ش2، ص149−
  • توسکاس، هریدیموس و رابرت چیا (1394)، فلسفه و نظریه سازمان، ج1، ترجمه حسن دانایی‌فرد و سیدحسین کاظمی، تهران: مهربان نشر.
  • جوانعلی آذر، مرتضی (1391)، سیمای سازمان از نگاه اسلام در پرتو استعاره امانت، تهران: دانشگاه امام صادقj.
  • حسنی، سیدحمیدرضا و هادی موسوی (1394)، «مبانی فلسفی استعاره‌های مورگان در مدیریت و فرانظریه اعتباریات علامه طباطبایی»، اسلام و مدیریت، س4، ش7، ص91−
  1. دانایی‌فرد، حسن (1392)، نظریه‌پردازی: مبانی و روش‌شناسی‌ها، تهران: سمت.
  • دانایی‌فرد، حسن (1386)، «کنکاشی در مبانی فلسفی نظریه پیچیدگی: آیا علم پیچیدگی صبغه پست مدرنیسم دارد؟» مدرس علوم انسانی، دوره10، ش46، ص171−
  • دانایی فرد، حسن، بابایی مجرد، حسین و محمد صفری(1390)، «نظریه مسئولیت اجتماعی، حلقه مفقوده استعاره سازمان به مثابه رسانه»، دین و ارتباطات، س18، ش1، ص35-62.
  • رحمان‌سرشت، حسین (1377)، نظریه‌های سازمان و مدیریت از نوین‌گرایی تا پسانوین‌گرایی، تهران: فن و هنر.
  1. رضائیان، علی (1379)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: سمت.
  2. سلیمانی بشلی، علی (1388)، «سلول؛ استعاره‌ای از سازمان»، تدبیر، ش206، ص39−
  • سوزنچی، حسین و مرتضی جوانعلی آذر (1396)، «تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره امانت»، اندیشه مدیریت راهبردی، س11، ش1، ص5−
  1. مطهری، مرتضی (1389)، مجموعه آثار، ج6 (اصول فلسفه و روش رئالیسم)، تهران: صدرا.
  • میرحسینی، مینو؛ محمد نیک‌سرشت، امیر اخلاصی و علیرضا فیض‌بخش (1387)، «استعاره چیست و چگونه تحول سازمانی را تسهیل می‌کند»، علوم مدیریت ایران، س3، ش12، ص24−
  1. نبی میبدی، مرتضی؛ سیروس علیدوستی و مریم نظری (1396)، «سازمان‌ها به مثابه شبکه‌های اجتماعی حرفه‌ای تخصصی: معرفی استعاره‌ای برای تبیین جایگاه افراد و دانش در سازمان»، مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، دوره28، ش4، ص113−
  2. وارث، سیدحامد (1380)، «سیمای سازمان از نگاه مورگان»، نشریه دانش مدیریت، س14، ش52، ص27−
  3. هچ، ماری جو و کانلیف، آن ال (1391)، نظریه سازمان، مدرن، نمادین−تفسیری، پست مدرن، ترجمه حسن دانایی‌فرد، تهران: مهربان نشر.
  4. هسلبین، فرانسیس؛ مارشال گلداسمیت و ریچارد بک‌هارد (1397)، سازمان فردا، ج2، ترجمه حسین حسینیان، تهران: فرا.
  5. هندی، چارلز (1378)، عصر سنت‌گریزی، ترجمه عباس مخبر، تهران: طرح نو.
  6. هندی، چارلز (1380)، اینجا جای ما نیست، ترجمه محمود طلوع، تهران: نشر رسا.
  7. Bailey, K. D. (1994), Typologies and Taxonomies: an introduction to classification techniques, London: sage publication.
  8. Chandler, Daniel(2002), “Semiotice for beginners”, (https://www.academia.edu/8055851/Semiotics_for_Beginners_by_Daniel_Chandler_Semiotics_for_Beginners).
  9. Cox, J. W. (2006), “Organizational decoration: a new metaphor for organization development”. The Journal of Applied Behavioral Science, 42 (2), 227–243.
  10. Freedman, David (1992), “Is management still a science?” Harvard Business Review; Nov. Dec. pp.26-38.
  11. Guba, Egon, G. (1990), The Paradigm dialogue. Newbury Dark: sage.
  12. Hatch, Mary, Jo. (1997), Organization Theory, Modern, Symbolic and Postmodern Perspectives, Oxford University Press.
  13. Hensmans, M. (2003), “Social movement organizations: a metaphor for strategic actors in institutional fields”. Organization Studies, 24 (3), 355–381.
  14. Kolb, D. G. (2008), “Exploring the metaphor of connectivity: Attributes, dimensions and duality”. Organization Studies, 29 (1), 127–144.
  15. Lamberg, A. & Parvinen, P. (2003). The River Metaphor for Strategic Management. European Management Journal, 21(5): 549-557.
  16. Mander, R., Salomon, G., & Wong, Y. Y. (1992), “A “pile” metaphor for supporting casual organization of information. In Proceedings of the SIGCHI conference on Human factors in computing systems”, (pp. 627–634), Monterey, California, USA.
  17. Mintzberg, Henry (1993), Structure in Fives, Defining Effective Organizations, New York: Prentic Hall.
  18. Morgan, Gareth (1979), Images of Organization, Sage Publication.
  19. Scott, Richard (1987), Organization: Rational, Natural and Open Systems, 2nd ed., Prentice Hall, Inc.
  20. Robbins, stephen, (1987), Organizations theory: structure, design & applications, Prentice hall.
  21. Strati, A. (1997), “Organization as hypertext: a metaphor from visual cultures”. Culture and Organization, 3 (2), 307–324.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار