تأملی بر چشم‌انداز سازمان در پرتو استعاره‌های قرآنی

نوع مقاله : علمی-تخصصی

چکیده

امروزه بخش بزرگی از زندگی انسان‌ و تلاش‌های بشری، در سازمان‌ و برای دستیابی به اهداف آن صرف می‌شود، از این‌رو شایسته است سازمان­ها به بستری مناسب برای سعادت ابدی انسان و آرامگاه امروز او مبدل شوند، برای حرکت به این سو باید در جستجوی مبدأ و مبنای این دگرگونی بود تا قابلیت تغییر جهت­ گیری­ها، فرایندها و رفتارهای سازمان را داشته باشد، با مروری در ادبیات مدیریت می­ توان تا اندازه زیادی این موضوع را در چشم‌انداز رهبر سازمان (و یا مدیران عالی سازمان که نقش رهبری را بر عهده دارند) جستجو کرد، بر این اساس، در مقاله حاضر تلاش شد که مفهوم چشم‌انداز سازمانی با رویکرد توحیدی و از منظر قرآن کریم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بدین منظور در مرحله اول، پس از عرضه مفاهیم، استعاره‌ها و کارکردهای چشم‌انداز به قرآن کریم، با مراجعه به تفسیر‌های المیزان و تسنیم، واژه‌هایی که می­ توانند، نمایانگر نظام مفهومی چشم‌انداز از دیدگاه قرآن کریم باشند شناسایی شد، سپس در مرحله دوم تحقیق، با کمک نتایج مرحله اول با یازده نفر از مدیران صنایع مختلف کشور مصاحبه اکتشافی و نیمه‌ساختار یافته صورت گرفت و نتایج کدگذاری و با کمک روش تحلیل تم، بررسی شدند، در مرحله سوم، نتایج در قالب پرسشنامه دلفی به خبرگان پژوهش عرضه شد و در صورت نیاز مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت، در نهایت مفهوم چشم‌انداز سازمانی و ماهیت آن با کمک چهار استعاره قرآنی و مفاهیم اقتباس شده از مصاحبه خبرگان در قالب یک مدل مفهومی بازسازی شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Reflection on the Organizational Vision in the Light of Quran’s Metaphors

چکیده [English]

Today, a large part of human life and human efforts is spent to achieve organization's goals. So organizations should be the context for human eternal happiness. What is the basis of this transformation in organization processes and behaviors? Reviewing management literature guides us to the "vision" of organizations’ leaders and highly ranked managers. This paper is trying to investigate such concept based on a monotheistic perspective and from the viewpoint of Holy Quran. For this purpose, research was conducted in four stages. First, the related concepts were introduced and metaphors and functions of "vision" were identified. Then, referring to "Al-mizan" and "Tasnim", those words and concepts which present the conceptual system of ‘vision’ from the perspective of Quran were recognized. Second, interviews were arranged with 11 industrial managers in Iran and the findings were coded and investigated through theme analyzing method. Third, the findings were offered to research experts in terms of Delphi Questionnaires and were reviewed and revised if necessary. Finally the concept of “vision” and its nature has been reconstructed based on four Quran’s metaphors and the concepts inferred from the experts’ interviews in a framework of a conceptual model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tawhid (Monotheism)
  • Noor (light)
  • Conduct
  • Leadership
  • Cognitive Framework
  • Meta-belief
  • Organizational Vision

مراجع

*قرآن کریم.
1. افروغ، عماد (1386)، «درآمدی بر وجود نرم‌افزاری علم و آسیب‌شناسی دانشگاه»، خردنامۀ همشهری، شماره 71.
2. جعفردوست، محمد (1386)، «جایگاه معنویت در نظریه سازمان»، دو فصلنامه مدیریت، فروردین و اردیبهشت، شماره 119 و ص120.
3. جعفری تبریزی (علامه)، محمدتقی (1349)، انسان در افق قرآن از نظر فردی و اجتماعی،اصفهان: انتشارات کانون علمی و تربیتی جهان اسلام.
4. جوادی آملی، عبدالله (1392الف)، ادب فنای مقربان، قم: انتشارات اسراء.
5. ــــــــــــــ (1392ب)، حیات حقیقی انسان در قرآن، قم: انتشارات اسراء.
6. ــــــــــــــ (1392ج)، تفسیر تسنیم قرآن کریم، قم: انتشارات اسراء.
7. ــــــــــــــ (1392د)، قرآن در قرآن، قم: انتشارات اسراء.
8. خمینی (امام)، روح‌الله (1387)، صحیفه نور، ج2، ص34، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.
9. رودی، کمیل (1387)، «از من انسانی تا من سازمانی»، مجموعه مقالات همایش به سوی مرجعیت علمی. مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادقj، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
10. طباطبایی (علامه)، سیدمحمدحسین، 1363، تفسیر المیزان، مترجم: سیدمحمدباقر موسوی‌همدانی، ج2، ص‌599، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
11. مینتزبرگ، هنری (1371)، «جامعه امروز ما غیرقابل تدبیر شده است»، مترجم: عبدالله زندیه، فصلنامه دانش مدیریت، پاییز، شماره 18.
12. Bennis W. (1984); LeadershipTransformsvisonintoAction; InTimpleA. Dale: Leadership: U.S.A: Kend publication, 1987 from industry week.
13. Bennis, W. G., & Nanus, B. (1985). Leaders: Thestrategiesfortakingcharge. New York: Harper & Row.
14. Boal, K. B., & Bryson, J. M. (1988). Charismaticleadership: aphenomenologicalandstructuralapproach. In J. G. Hunt, B. R. Baligia, H. P. Dachler,& C. A.
15. Collins, J. C., & Porras, J. I.) 1995) Building your visions, Harvard Business Review journal.
16. Donaldson, Gordon, and Jay W. Lorsch. (1983). Decision Making at theTop: The Shaping of Strategic Direction. New York: Basic Books.
17. Finkelstein, Sydney; Harvey, Charles; Lawton, Thomas (2008); “Vision by design: a reflexive approach to enterprise regeneration”, JournalofBusinessStrategy, EmeraldGroupPublishingLimited, ISSN 0275-6668.
18. Greenwood, R. and C. R. Hinings (1988), “Organizational Design Types, Tracks and the Dynamics of Strategic Change”, OrganizationStudies, 9, 293-316.
19. Hambrick D. C. and P. A. Mason (1984), “Upper Echelons: The Organization as a Reflection on its Top Managers”, AcademyofManagementReview, 9, 193-206.
20. Helm, R. van der (2004), The Life and Loves of “The Image of the Future”, WFSF Bulletin, December, p. 22–27.
21. Helm, R. van der (2005), The future according to Frederik Lodewijk Polak: finding the roots of contemporary futures studies, Futures 37 505–519.
22. Helm, Ruud van der (2009), “The vision phenomenon: Towards a theoretical underpinning of visions of the future and the process of envisioning” Futures 41 (2009) 96–104.
23. Howell, J. M. (1988). Twofacesofcharisma: Socializedandpersonalizedleadershipinorganizations. In J. A. Conger, & R. N. Kanungo (Eds.), Charismatic leadership: The elusive factor in organizational effectiveness, pp. 213-236. San Francisco: Jossey-Bass.
24. Lipton, M. (1966) Demystifying the development of an organizational vision, Sloan Management Review, 37(4), 83-91.
25. Maccoby, M. (1981) TheLeader. New York: Simon & Schuster.
26. Mumford, M. D., & Strange, J. M. (2002).Visionandmentalmodels: Thecase of charismatic and ideological leadership. In B. J. Avolio, & F. J. Yammarino (Eds.), Transformational and charismatic leadership: The road ahead, pp. 109-142.
27. Mumford, M. D. & Strange, J. M. (2005) The origins of vision: Effects of reflection, models, and analysis, Leadership Quarterly, 16, 121-148.
28. Rosen, R. (1985), AnticipatorySystems: Philosophical, Mathematical & MethodologicalFoundations, Pergamon Press, Oxford.
29. Sashkin, M. (1988). The visionary leader. In J. Conger, & B. Kanungo (Eds), Charismatic Leadership: The Elusive Factor in Organizational Effectiveness, pp. 60-122, San Francisco: Jossey-Bass.
30. TiborHejj (2010), HolisticStakeholderValueMatrixatSpiritualCompanies, Proactive Management Consulting Ltd.
31. Van den Steen, Eric (2005), OrganizationalBeliefsandManagerialVision, JournalofLaw, Economics, andOrganization, Oxford University Press, Volume 21, Number 1, April 2005, pp. 256-283(28).
32. Weisbord, M. Janoff, M. (2000) Future search. AnActionGuidetoFindingCommonGroundinOrganizations & Communities, second ed., Berrett-Koehler Publishers, San Francisco, “Updated and Expanded”.
33. Westley, F.& Mintzberg, H. (1989) Visionary leadership and strategic management, StrategicManagementJournal, 10, 17-32.
34. Yukl, G. A. &Van Fleet, D. D. (1982) Cross-situational, multimethodresearchonmilitaryleadereffectiveness, Organizational Behavior and Human Performance, 30, 87-108.
فصلنامه مطالعات دین، معنویت و مدیریت
دوره 3، شماره 5 - شماره پیاپی 5
فروردین 1393
صفحه 147-169

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار