طراحی مدل مردمی‎سازی خدمات تأمین اجتماعی با تأکید بر حلقه‎های میانی گام دوم انقلاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

چکیده گسترده
مقدمه و اهداف: مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی به مشارکت فعال شهروندان در طراحی و اجرای این خدمات اشاره دارد که باعث شناسایی بهتر نیازهای جامعه و بهبود کیفیت خدمات می‌شود. هدف این پژوهش طراحی مدل مردمی‎سازی خدمات تأمین اجتماعی با تأکید بر حلقه‎های میانی گام دوم انقلاب است. مقاله حاضر مبانی فلسفی تفسیری داشته و جهت‎گیری آن توسعه‎ای است. رویکرد این پژوهش استقرایی و کیفی است. نوع پژوهش میدانی بوده و از نظریه داده‌بنیاد استفاده می‌کند. نمونه‎گیری نظری از طریق مصاحبه با 20 نفر از (حلقه‎های میانی) سازمان خدمات تأمین اجتماعی شهر کرمانشاه به‌عنوان مشارکت‎کنندگان در پژوهش انجام شده است. طبقات کدگذاری باز با انجام کدگذاری محوری به یکدیگر پیوند داده شدند و برای شکل دادن تئوری داده، در طی کدگذاری انتخابی پالایش شدند. یافته‎های پژوهش در قالب مدل پارادایمی مدل مردمی‎سازی خدمات تأمین اجتماعی به‌عنوان مقوله محوری (عدم استفاده ابزاری از مردم و مشارکت مردم در اقدامات اجرایی)، شرایط علّی (حمایت از نهادهای مردمی و تشکیل نهادهای مردمی)، عوامل زمینه‏ای (حمایت از مشارکت مردمی و حمایت از طرح های اجرایی مردم)، شرایط مداخله‌گر (واگذاری بخشی از مسئولیت‌ها به مردم و برقراری عدالت سازمانی زیر سایه مردم)، راهبردهای تعاملی (بهره‎مندی از نظرات مردمی و بهره‎مندی از حمایت‎های مالی مردمی) و پیامدها (حمایت از تصمیم‎گیری نهادهای مردمی و حمایت از درخواست و مطالبات مردمی) طراحی‌ شده است. مدل ارائه شده می‌تواند راهنمایی برای برنامه‎ریزی استراتژیک مدیران سازمان تأمین اجتماعی باشد که با تأکید بر حلقه‎های میانی گام دوم انقلاب از مزایای آن بهره‎مند شوند.
مقدمه و اهداف: سازمان‌ها به‌عنوان ابزارهایی برای دستیابی به نتایج ارزنده ایجاد شده‌اند و پاسخگویی در آنها، به‌ویژه در سازمان‌های دولتی، از ارکان دموکراسی است. این پاسخگویی به‌دلیل خطر سوءاستفاده از قدرت، اهمیت ویژه‌ای دارد. در ایران، نظام تأمین اجتماعی از سال ۱۳۰۱ آغاز شده و سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان رکن اصلی آن فعالیت می‌کند. این سازمان حدود ۱۳ میلیون بیمه‌شده و بیش از 5/2 میلیون مستمری‌بگیر دارد؛ اما بسیاری از افراد در بخش‌های غیررسمی از مزایای آن بی‌بهره‌اند. موفقیت نظام تأمین اجتماعی نیازمند چهارچوب‌های قانونی قوی و هماهنگی درونی است. در نظام‌های مردم‌سالار، حاکمیت قانون بر روابط عمومی و دولت حاکم است و باید به طور یکسان اجرا شود. انقلاب اسلامی ایران در قرن بیستم با تأکید بر ارزش‌های دینی، تحولی عمیق در ساختار حکومتی ایجاد کرد و به‌عنوان الگویی برای دیگر ملت‌ها عمل کرد. بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۹۷، نقشه راهی برای خودسازی و جامعه‌سازی در چهل سال آینده ارائه داده است. این بیانیه شامل توصیه‌هایی در زمینه‌های مختلف است و نادیده گرفتن آن می‌تواند به انحراف در سیاست‌گذاری منجر شود. پژوهش حاضر به بررسی نحوه طراحی الگوی مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی با توجه به این بیانیه می‌پردازد.
روش: هدف این پژوهش طراحی مدلی برای مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی با تأکید بر حلقه‌های میانی گام دوم انقلاب است. این پژوهش با رویکرد تفسیری و توسعه‌ای، از روش کیفی و استراتژی نظریه داده‌بنیاد Corbin و Strauss (2014) بهره می‌برد. با توجه به نارسایی‌های موجود در مدل‌های پیشین، این پژوهش تلاش دارد تا با بررسی جوانب مختلف و شرایط سازمان‌ها، نگاهی عمیق‌تر به مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی ارائه دهد. پرسش‌های اصلی پژوهش شامل چرایی و چگونگی ارزیابی خدمات تأمین اجتماعی است. به‌دیگرسخن، عواملی که ضرورت حرکت به‌سمت مردمی‌سازی را ایجاد می‌کنند، زیرساخت‌های لازم، عوامل مداخله‌گر و راهبردهای قابل پیش‌بینی بررسی می‌شود. جامعه آماری شامل نمایندگان مردمی در کرمانشاه، از جمله مدیران و کارکنان سازمان تأمین اجتماعی و ارباب‌رجوعان است. داده‌های مصاحبه به کمک کدگذاری باز، محوری و گزینشی با نرم‌افزار MAXQDA تحلیل شدند و مدل پارادایمی پژوهش ارائه شد. برای تضمین روایی و پایایی، از روش ارزیابی لینکلن و گوبا استفاده شد. اعتبار با تأیید فرآیند پژوهش و مشاوره با متخصصان تأمین شد. همچنین، اطمینان‌پذیری با ثبت دقیق جزئیات پژوهش و تأییدپذیری از طریق نگهداری مستندات مراحل پژوهش تضمین شد.
نتایج: در این پژوهش، پس از انجام مصاحبه‌ها، یادداشت‌های مربوط به آنها در نرم‌افزار Word ثبت و کدهای اولیه استخراج شد. در مجموع، 83 کد اولیه از 20 مصاحبه به دست آمد. با رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه‌های بعدی، کدهای استخراجی تأیید شدند. مراحل پژوهش شامل استخراج مفاهیم در کدگذاری باز «اولیه» و تشکیل مقوله‌های اصلی در کدگذاری باز «ثانویه» بود که در نهایت به ایجاد 6 مقوله اصلی منجر شد. جداول (3 الی 9) مختلف شامل نمونه‌هایی از کدگذاری و مقوله‌ها ارائه شده است. برای‌مثال، مقوله‌های اصلی شامل حمایت از مردم، مشارکت مردم، و عدالت‌خواهی مردمی هستند. این مقوله‌ها به تفصیل در جداول مختلف شامل کدهای باز و مفاهیم مرتبط دسته‌بندی شده‌اند. در مرحله کدگذاری انتخابی، مقوله محوری شناسایی و مدل پارادایمی پژوهش (شکل 1) ترسیم شد. این مدل به بررسی و تحلیل داده‌ها کمک می‌کند و می‌تواند به‌عنوان نقشه راهی برای مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی در شهر کرمانشاه استفاده شود. این نتیجه‌گیری‌ها می‌توانند به بهبود فرآیندها و ارتقاء کیفیت خدمات تأمین اجتماعی کمک کنند.
بحث و نتیجهگیری: مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی به فرآیند مشارکت فعال شهروندان در طراحی و اجرای این خدمات اشاره دارد. هدف اصلی این پژوهش، طراحی مدلی برای مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی با تمرکز بر حلقه‌های میانی گام دوم انقلاب اسلامی است. این مدل بر این باور استوار است که برای ارائه خدمات مؤثر، مردم باید در مراحل تصمیم‌گیری و اجرای خدمات نقش داشته باشند. این مشارکت می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر نیازها و بهبود کیفیت خدمات منجر شود. شرایط علّی مدل شامل حمایت از نهادهای مردمی و تشکیل آنهاست که به‌عنوان واسطه‌هایی برای انتقال خواسته‌ها و نیازهای شهروندان عمل می‌کنند. عوامل زمینه‌ای نیز نقش مهمی دارند؛ حمایت از مشارکت مردمی و تأمین منابع مالی می‌تواند این روند را تسهیل کند. شرایط مداخله‌گر شامل واگذاری بخشی از مسئولیت‌ها به مردم و برقراری عدالت سازمانی است که حس تعلق و مسئولیت اجتماعی را تقویت می‌کند. راهبردهای تعاملی شامل بهره‌مندی از نظرات مردمی و حمایت‌های مالی است که می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات تأمین اجتماعی کمک کند. پیامدهای این مدل شامل حمایت از تصمیم‌گیری نهادهای مردمی و توجه به درخواست‌های مردمی است. با توجه به چالش‌ها و محدودیت‌های موجود در پژوهش‌های مشابه، پیشنهاداتی برای بهبود کیفیت پژوهش‌های آینده ارائه شده است؛ از جمله استفاده از روش‌های کمّی، گسترش دامنه تحقیق و بررسی عوامل محدودکننده. این اقدامات می‌تواند به شفاف‌سازی و بهبود فرآیند مردمی‌سازی خدمات تأمین اجتماعی کمک کند.
تقدیر و تشکر: بر خود لازم می‎دانیم از دوستانی که ما را در نوشتن این مقاله یاری نمودند، تشکر و قدردانی نماییم.
تعارض منافع: در مقاله بین نویسندگان تعارض منافعی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Model for the Popularization of Social Security Services with Emphasis on the Middle Circles of the Second Step of the Revolution: A Grounded Theory Approach

نویسندگان [English]

  • Peyman Akbari 1
  • Akbar Veismoradi 1
  • Milad Mehrabkohi 2
1 Assistant Professor, Department of Public Management, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Senior Expert, Department of Business Management, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
 
Introduction and Objectives: The popularization of social security services refers to the active engagement of citizens in the design and implementation of these services, enhancing the identification of community needs and improving service quality. This study aims to design a model for the popularization of social security services, with emphasis on the middle circles of the Second Step of the Islamic Revolution. Grounded in interpretive philosophical foundations with a developmental orientation, the research adopts a qualitative, inductive, field-based approach using grounded theory. Theoretical sampling was conducted through interviews with 20 participants from the middle circles of the Social Security Organization in Kermanshah. Open coding categories were linked via axial coding and refined through selective coding to develop the grounded theory.
The resulting paradigmatic model includes:

Core category: Non-instrumental use of citizens and their participation in executive actions.
Causal conditions: Support for grassroots organizations and establishment of community-based institutions.
Contextual factors: Promotion of public participation and support for community-led initiatives.
Intervening conditions: Delegation of responsibilities to citizens and establishment of organizational justice under public guidance.
Interactional strategies: Leveraging public opinions and financial contributions.
Outcomes: Strengthened decision-making by grassroots organizations and responsiveness to public demands.

This model provides a strategic framework for managers of social security organizations to enhance citizen engagement and leverage the benefits of the middle circles emphasized in the Second Step of the Revolution.
Introduction: Organizations are established to achieve meaningful outcomes, and accountability—particularly within government institutions—is a cornerstone of democracy, crucial due to the risk of power misuse. In Iran, the social security system began in 1922, with the Social Security Organization serving as its main pillar. This organization currently covers approximately 13 million insured individuals and over 2.5 million pensioners, although many in the informal sector remain excluded. Effective social security relies on robust legal frameworks and internal coordination. In democratic systems, the rule of law governs public relations and applies equally across all sectors.
The Islamic Revolution of Iran brought transformative changes to government structures, emphasizing religious values and serving as a model for other nations. The Declaration of the Second Step of the Islamic Revolution, issued on February 12, 2018, outlines a roadmap for self-development and societal transformation over the next forty years. Neglecting this declaration could result in policy deviations. This study explores the design of a model for popularizing social security services aligned with this declaration.
Methodology: This research employs an interpretive and developmental approach, using qualitative methods and the grounded theory strategy of Corbin and Strauss (2014). The study addresses limitations of prior models by providing a deeper understanding of citizen participation in social security services. Key research questions include why and how social security services should be evaluated, identifying drivers for popularization, necessary infrastructure, intervening factors, and potential strategies.
The sample comprised representatives from Kermanshah, including managers, employees, and clients of the Social Security Organization. Interview data were analyzed through open, axial, and selective coding using MAXQDA software. Validity and reliability were ensured via Lincoln and Guba’s criteria: validity through process verification and expert consultation, reliability through meticulous documentation and preservation of research records.
Findings: Interviews generated 83 initial codes from 20 participants, confirmed after reaching theoretical saturation. The coding process included “primary” open coding for concept extraction and “secondary” open coding to form main categories, resulting in six primary categories, including citizen support, public participation, and popular justice. These categories are detailed in the study’s tables, showing open codes and related concepts.
During selective coding, the core category was identified, and the paradigmatic research model was developed (Figure 1). This model serves as a roadmap for popularizing social security services in Kermanshah, providing guidance for improving processes and enhancing service quality.
Discussion and Conclusion: The model emphasizes that effective social security services require citizen engagement throughout decision-making and implementation. Causal conditions include support for and establishment of citizen-based institutions to mediate community needs. Contextual factors, such as promoting participation and providing resources, facilitate the process. Intervening conditions—delegating responsibilities and establishing organizational justice—strengthen social responsibility and belonging. Interactional strategies, including utilizing citizen feedback and financial support, further improve service quality.
Outcomes include enhanced grassroots decision-making and responsiveness to public demands. Future research could benefit from quantitative methods, expanded study scopes, and investigation of limiting factors, helping clarify and optimize the popularization of social security services.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Popularization
  • Middle Circles of the Second Step of the Revolution
  • Grounded Theory
  • Social Security Services