رابطه بین اخلاق کاری اسلامی و رضایت کار−خانواده و رفاه روانی: نقش میانجی تعارض کار−خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران

2 مربی، گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی،دانشگاه پیام نور، تهران،ایران

3 استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران

10.30471/rsm.2024.10159.1364

چکیده

مقدمه و اهداف




 
 
 
 
 




کارکنان در مدیریت زندگی کاری و خانوادگی خود با چالش‌های اساسی روبرو هستند که هم عدم وجود انعطاف‌پذیری در محل کار را در مدیریت زندگی کاری-خانوادگی نشان می‌دهد و هم نمایانگر میزان فزاینده تعارض‌هایی که کارکنان تحت آن کار می‌کنند می‎باشد (سلواراجانو همکاران، 2020). ادبیات سازمانی تعارض کار و خانواده را به عنوان نوعی از تعارض بین نقشی شناسایی کرده است که زمانی رخ می‎دهد که افراد خواسته‎های متعدد زندگی کاری و خانوادگی خود را مدیریت می‎کنند و تأثیرات منفی بر رفاه روانی دارد (امستاد و همکاران، 2011). تعارض کار و خانواده یکی از جنبه‌های مهم بهزیستی روانی است، زیرا می‌تواند منجر به پیامدهای منفی مختلفی مانند استرس، مشکلات روحی و جسمی و رضایت ضعیف‌تر از زندگی شود و می‎تواند تأثیر اجتماعی-اقتصادی گسترده تر بر سلامت عمومی داشته باشد، زیرا ممکن است منجر به عملکرد ضعیف شغلی و میزان بالای غیبت در محل کار شود. اخلاق کار اسلامی نقش بسزایی در محیط کار دارد و بر روابط کارکنان، رضایت شغلی و عملکرد کلی سازمانی تأثیر می‎گذارد. آل خلیفه و همکاران (2023) دریافتند که اخلاق کار اسلامی به طور مثبت بر عملکرد سازمانی تأثیر می‎گذارد و جو روابط کارکنان نقش واسطه ای در این رابطه ایفا می‎کند. بادار و همکاران (2023) اخلاق کار اسلامی می‌تواند به یک محیط کاری مثبت کمک کند، که به نوبه خود می‌تواند منجر به عملکرد بالاتر و رضایت شغلی شود. هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر اخلاق کاری اسلامی بر رضایت کار-خانواده و رفاه روانی و سنجش اثر نقش میانجی تعارض کار- خانواده در بین کارکنان دانشگاه محقق اردبیلی در قالب مدل معادلات ساختاری است.
 
روش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی و با توجه به هدف از نوع کاربردی بود و جمع‌آوری اطلاعات به شکل میدانی انجام گردید. جامعه آماری تحقیق کلیه کارکنان اداری و آموزشی دانشگاه محقق اردبیلی به تعداد 400 نفر بودند که به روش نمونه گیری در دسترس 300 پرسشنامه توزیع شد که از بین آنها 256 پرسشنامه مناسب برای تجزیه و تحلیل آماری انتخاب گردید. برای تعیین رابطه علی بین متغیرها، تحلیل‌های آماری با استفاده از روش معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزار SPSSو SMART– PLS  انجام ‌شده است.
 
یافته‎ها
نتایج آماری پژوهش، فرضیه‎ها را تایید کرد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اخلاق کاری اسلامی تأثیر مثبت و معنی‌داری بر رضایت شغلی، رضایت خانوادگی و بهزیستی روانی دارد. یافته‎ها همچنین نشان داد که تعارض کار- خانواده به طور مستقیم و منفی بر رضایت شغلی، رضایت خانوادگی و بهزیستی روانی تاثیر دارد. به طور کلی، نتایج نشان داد اخلاق کاری اسلامی نقش اساسی در رضایت شغلی و رضایت خانوادگی و بهزیستی روانی ایفا می‎کند.
 
بحث و نتیجه گیری
نتایج ارزیابی مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که اخلاق کاری اسلامی مستقیماً بر رضایت شغلی و رضایت خانواده تأثیر می‎گذارد. این بدین معناست که نهادینه سازی اخلاق کار اسلامی در سازمان و همسوسازی مبانی اخلاقی با راهبردهای سازمانی می‎تواند به بهبود رضایت خانواده کمک کند. از دیگر نتایج این پژوهش می‎توان به تاثیر مثبت اخلاق کاری اسلامی بر بهزیستی روانی و تعارض کار- خانواده اشاره کرد. با بهبود اخلاق کاری اسلامی و اهمیت دادن هر چه بیشتر به هدفمندی در زندگی، درگیری درکار و درنتیجه آن بهزیستی روانی کارکنان دانشگاه تقویت می‎شود. در این پژوهش مشاهده شد که تعارض کار- خانواده بر رضایت شغلی و خانوادگی و بهزیستی روانی تاثیر منفی می‎گذارد. تعارض کار-خانواده منجر به کاهش تدریجی رضایت شغلی می‎شود پیامدهای منفی از جمله افزایش غیبت کارکنان از کار، افزایش کناره گیری از کار، کاهش بهره وری و تعهد کاری را در سازمان در پی دارد. بنابراین به منظور مدیریت میان تعارض نقش‎های چندگانه پیشنهاد می‎شود دوره‎های آموزشی مناسب مانند تعادل کار- خانواده و آموزش مهارت‎های مدیریت زمان، سبک حل تعارض و مدیریت استرس برنامه‎ریزی گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Islamic Work Ethics and Work-Family Satisfaction and Psychological Well-Being: Mediating Role of Work-Family Conflict

نویسندگان [English]

  • Moslem Soleymanpor 1
  • Mahdieh Sarhaddi 2
  • Reza Norouzi Ajirloo 3
1 Assistant professor, Department of Business Management, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Faculty member, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Assistant professor, Department of Business Management, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
Introduction and Objectives
Employees face fundamental challenges in managing their work and family life, which both shows the lack of flexibility in the workplace in managing work-family life and also shows the increasing amount of conflicts that employees work under (Selvarajan et al., 2020). Organizational literature has identified work-family conflict as a type of inter-role conflict that occurs when individuals manage the multiple demands of their work and family lives and has negative effects on psychological well-being (Amstad et al., 2011). Work-family conflict is an important aspect of psychological well-being, as it can lead to various negative outcomes such as stress, mental and physical problems, and poorer life satisfaction, and it can have a broader socioeconomic impact on public health because it may lead to poor job performance and high absenteeism at work. Islamic work ethics play a significant role in the work environment and affect employee relations, job satisfaction, and overall organizational performance. Al-Khalifa et al. (2023) found that Islamic work ethics positively affects organizational performance and the atmosphere of employee relations plays a mediating role in this relationship. Badar et al., (2023) Islamic work ethics can contribute to a positive work environment, which in turn can lead to higher performance and job satisfaction. The main purpose of this study is to investigate the effect of Islamic work ethics on work-family satisfaction and psychological well-being and to measure the mediating role of work-family conflict among the employees of Mohaghegh Ardabili University in the form of a structural equation model.
 
Method
The current research was of correlational type and according to the purpose, it was of applied type, and data collection was done in the field. The statistical population of the research was all the administrative and educational staffs of Mohaghegh Ardabili University in the number of 400 people, and 300 questionnaires were distributed by the available sampling method, from which 256 suitable questionnaires were selected for statistical analysis. To determine the causal relationship between the variables, statistical analysis has been performed using the structural equation method and using SPSS and SMART-PLS software.
 
Results
The statistical results of the research confirmed the hypotheses. The results of the present study showed that Islamic work ethics have a positive and significant effect on job satisfaction, family satisfaction, and psychological well-being. The findings also showed that work-family conflict has a direct and negative effect on job satisfaction, family satisfaction, and psychological well-being. In general, the results showed that Islamic work ethics play an essential role in job satisfaction, family satisfaction, and psychological well-being.
 
 
 
Discussion and Conclusions
The results of structural equation modeling showed that Islamic work ethics directly affects job satisfaction and family satisfaction. This means that institutionalizing Islamic work ethics in the organization and aligning ethical principles with organizational strategies can help improve family satisfaction. Among other results of this research, we can mention the positive effect of Islamic work ethics on psychological well-being and work-family conflict. By improving Islamic work ethics and giving more importance to purposefulness in life, conflict at work and as a result the psychological well-being of university employees will be strengthened. In this research, it was observed that work-family conflict hurts job and family satisfaction and mental well-being. Work-family conflict leads to a gradual decrease in job satisfaction and has negative consequences such as increased employee absenteeism, increased withdrawal from work, reduced productivity, and work commitment in the organization. Therefore, to manage the conflict between multiple roles, it is suggested to plan appropriate training courses such as work-family balance and time management skills training, conflict resolution style, and stress management.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic work ethic
  • job satisfaction
  • work-family conflict

مراجع

  1. علامه، سیدمحسن و آقایی، مهدی (1394). تحلیل تأثیر اخلاق اسلامی کار بر تنش شغلی و رضایت شغلی. مدیریت اسلامی. 23(4)، 155−
  2. علی‌آبادی آزاد، شیلا و فکری، کاترین (1399). رابطه تعارض کار خانواده و خانواده کار با رضایت شغلی کارکنان خطوط لوله و مخابرات نفت ایران، دومین کنگره ملی انجمن روان‌شناسی خانواده ایران: خانواده در عصر ما.
  3. علی‌پور، عثمان و عزیزی، بیستون (1395). بررسی رابطۀ بین اخلاق کاری اسلامی با رضایت شغلی، تعهد سازمانی و نیت ترک خدمت در کارشناسان وزارت ورزش و جوانان ایران. نشریه مدیریت ورزشی. 8(5)، 681−
  4. قائدامینی‌هارونی، عباس، صادقی‌ده‌چشمه، مهرداد، و مالکی‌فارسانی، غلام‌رضا (1402). بررسی اثرات سرپرستی توهین‌آمیز بر اشتراک‌گذاری و پنهان‌سازی دانش با نقش میانجی اخلاق کار اسلامی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 9(3)، 469−503.
  5. معارف، مجید و اسدی، فرزانه (1396). عوامل دستیابی به سلامت معنوی از منظر قرآن و حدیث. بصیرت و تربیت اسلامی. 14(41)، 9−
  6. میکائیلی‌منیع، فرزانه و آب‌خیز، شلر (1401). روابط ساختاری اخلاق کاری و هدفمندی در زندگی با بهزیستی معنوی معلمان: نقش میانجی درگیری در کار. نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. 7(3)، 141−‎
  7. Achour, M. (2013). Work−family conflict and Women's well−being: the role of religiosity. Lap Lambert Academic Publishing.
  8. Adanlawo, E.F., Nkomo, N.Y., & Vezi−Magigaba, M.F. (2023). Compensation as a motivating factor of job satisfaction and performance. International Journal of Research in Business and Social Science, 12(3), 131-139.
  9. Aflah, K.N., Suharnomo, S., Mas'ud, F, & Mursid, A. (2021). Islamic Work Ethics and Employee Performance: The Role of Islamic Motivation, Affective Commitment, and Job Satisfaction. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8, 997−
  10. Alhyasat, K. M. (2012). The role of Islamic work ethics in developing organizational citizenship behavior at the Jordanian Press Foundations. Journal of Islamic Marketing, 3(2), 139−
  11. Ali, A. (1988). Scaling an Islamic work ethic. The Journal of Social Psychology, 128(5), 575−
  12. Ali, A. J., & Al−Owaihan, A. (2008). Islamic work ethic: a critical review. Cross Cultural Management: An International Journal, 15(1), 5−
  13. Amaliasita, M. (2023). Islamic Work Ethic and Employee Performance: The Role of Job Satisfaction as a Mediator. International Journal of Islamic Business Ethics, 8(2), 83-93.
  14. Amstad, F. T., Meier, L. L., Fasel, U., Elfering, A., & Semmer, N. K. (2011). A meta−analysis of work−family conflict and various outcomes with a special emphasis on cross−domain versus matching−domain relations. Journal of occupational health psychology, 16(2), 151−
  15. Azhari, N.N., Abdullah Thani, A.K., Amran, A., Sakarji, S.R., & Burdhan, W.N. (2023). Islamic Work Ethic, Employee Engagement, and Organizational Citizenship Behavior among Public Servants: A Review Paper. Malaysian Journal of Social Sciences and Humanities (MJSSH), 8(6) , 1-11.
  16. Badar, K., Aboramadan, M., Alhabil, W., Dahleez, K.A., & Farao, C. (2023). Does employee relations climate mediate the effect of Islamic work ethics on organizational performance? Evidence from Qatar. Journal of Islamic Accounting and Business .
  17. Boyar, S. L., & Mosley Jr, D. C. (2007). The relationship between core self−evaluations and work and family satisfaction: The mediating role of work−family conflict and facilitation. Journal of Vocational Behavior, 71(2), 265−
  18. Boyce, A. M. (2005). An investigation of the role of religious support in reducing work−family conflict. Wayne State University.
  19. Crane, A., & Matten, D. (2007). Managing and implementing corporate social responsibility. SAGE.
  20. De Clercq, D., Rahman, Z., & Haq, I. U. (2019). Explaining helping behavior in the workplace: The interactive effect of family−to−work conflict and Islamic work ethic. Journal of Business Ethics, 155, 1167−
  21. Diener, E. (2000). Subjective well−being: The science of happiness and a proposal for a National Index. American Psychological Association, 55(1), 34−
  22. Ellison, C. G. (1991). Religious involvement and subjective well−Journal of health and social behavior32(1), 80−99.
  23. Gheitani, A., Imani, S., Seyyedamiri, N., & Foroudi, P. (2019). Mediating effect of intrinsic motivation on the relationship between Islamic work ethic, job satisfaction, and organizational commitment in banking sector. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 12(1), 76−
  24. Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of management review, 10(1), 76−
  25. Hasan, T., Jawaad, M., & Butt, I. (2021). The influence of person−job fit, work−life balance, and work conditions on organizational commitment: investigating the mediation of job satisfaction in the private sector of the emerging market. Sustainability, 13(12), 6622.
  26. Jabid, A.W., Soleman, M.M., & Jannang, A.R. (2023). The Mediating Role of Islamic Job Satisfaction on Relationship of Islamic Work Ethics on Intention to Leave. International Journal of Professional Business Review, 8(6), 1-18.
  27. Kang, L.S., & Deepak (2014). Work−Family Conflict & Quality of Work Life among Veterinary Doctors. The Indian Journal of Industrial Relations, 49, 707−721.
  28. Kasberger, E. R. (2002, April). A correlational study of post−divorce adjustment and religious coping strategies in young adults of divorced families. In Second Annual. Undergraduate Research Symposium CHARIS Institute of Wisconsin Lutheran College. Milwaukee, WI (Vol. 53226).
  29. Khan, A. S., & Rasheed, F. (2015). Human resource management practices and project success, a moderating role of Islamic work ethics in Pakistani project−based organizations. International Journal of Project Management, 33(2), 435−
  30. Khan, K., Abbas, M., Gul, A., & Raja, U. (2015). Organizational justice and job outcomes: moderating role of Islamic work ethic. Journal of Business Ethics, 126(2), 235−
  31. Lazarus, R. S. (1988). Coping as a mediator of emotion. Journal of personality and social psychology, 54(3), 466−
  32. Liao, T. F. (1998). Dealing with a double day: Role strain among married working women in Japan and South Korea. The changing family in comparative perspective: Asia and the US, 137−
  33. Mihelič, K.K., & Tekavcic, M. (2013). Work−Family Conflict: A Review Of Antecedents And Outcomes. Bioinformatics ,18(1), 15-26.
  34. Moreira, A., Encarnação, T., Viseu, J., & Au−Yong−Oliveira, M. (2023). Conflict (work−family and family−work) and task performance: the role of well−being in this relationship. Administrative Sciences, 13(4), 94.
  35. Murtaza, G., Abbas, M., Raja, U., Roques, O., Khalid, A., & Mushtaq, R. (2016). Impact of Islamic work ethics on organizational citizenship behaviors and knowledge−sharing behaviors. Journal of Business Ethics, 133(2), 325−

  36. Pascucci, T., Sánchez, B.H., & García, J.C. (2021). Being stressed in the family or married with work? A literature review and clustering of work−family conflict. European Journal of Management and Business Economics, 31(2),

    239-265.

  37. Qasim, M., Irshad, M., Majeed, M., & Rizvi, S. H. (2022). Examining impact of islamic work ethic on task performance: mediating effect of psychological capital and a moderating role of ethical leadership. Journal of Business Ethics, 180(1), 283−295.
  38. Rantanen, M., S. Mauno, U. Kinnunen, and J. Rantanen. (2011). Do Individual Coping Strategies Help or Harm in the Work−family Conflict Situation? Examining Coping as a Moderator between Work−family Conflict and Well− International Journal of Stress Management, 18(1), 24−48.
  39. Rashid, W. E. W., Nordin, M. S.,Omar, A., & Ismail, I. (2011). Self−esteem, work−family enrichment and life satisfaction among married nurses in health care service. International Journal of Trade, Economics and Finance, 2(5), 424−
  40. Ratnaningsih, I. Z., & Idris, M. A. (2024). Spillover−Crossover Effect of Work−Family Interface: A Systematic Review. The Family Journal,5(1), 1-14.
  41. Riaz, A., & Saghir, A. (2023). Impact of Work−Family Conflict on Deviant Workplace Behaviors in Telecom Sector Organizations of Pakistan: Moderating Role of Islamic Work Ethics: Work−Family Conflict, Deviant Behaviors and Islamic Work Ethics. Journal of Workplace Behavior, 4(2), 100−
  42. Riaz, A., Hussain, Z., & Mahmood, S. (2021). Equivocality between Job Stressors and Medical Practitioners’ Work Engagement: The Moderating Role of Islamic Work Ethics. Journal of Islamic Business and Management, 11(2), 344-369.
  43. Ridwansyah, R., Fauzan, R., Hendri, M.I., Kalis, M.C., & Rosnani, T. (2023). relationship of Islamic work ethic to work culture through innovative work behavior of Madrasah teachers. International journal of social sciences and humanities, 12(4), 1-13.
  44. Sachedina, A. (2001). The Islamic roots of democratic pluralism. Oxford University Press.
  45. Selvarajan, T. T., Singh, B., Stringer, D., & Chapa, O. (2020). Work−family conflict and well−being: moderating role of spirituality. Journal of Management, Spirituality & Religion. 17(5), 419−
  46. Sitorus, S.L., & Hidayat, A. (2023). The Effect of Compensation and Job Satisfaction on Employee Productivity. Journal of International Conference Proceedings, 4(1), 12-24.
  47. Syed, J., & Ali, A. J. (2010). Principles of employment relations in Islam: a normative view. Employee Relations, 32(5), 454−
  48. Tufail, M., Shahzad, K., Gul, A., & Khan, K. (2017). The impact of challenge and hindrance stressors on job satisfaction: Moderating role of Islamic work ethics. Journal of Islamic Business Management, 7(1), 100−
  49. Wahyuhadi, J., Hidayah, N., & Aini, Q. (2023). Remuneration, job satisfaction, and performance of health workers during the COVID−19 pandemic period at the Dr. Soetomo hospital Surabaya, Indonesia. Psychology Research and Behavior Management,16(1), 701−
  50. Wang, P., Lawler, J. J., & Shi, K. (2010). Work—family conflict, self−efficacy, job satisfaction, and gender: Evidences from Asia. Journal of leadership & organizational studies, 17(3), 298−
  51. Yi, E. K. (1993). From gentry to the middle class: the transformation of family, community, and gender in Korea,Doctoral dissertation, The University of Chicago.
  52. YILMAZ, Ş. (2023). Subjective Well−MULTIDISCIPLINARY PERSPECTIVES IN EDUCATIONAL AND SOCIAL SCIENCES VI, 87.
  53. Yousef, D. A. (2000). Organizational commitment as a mediator of the relationship between Islamic work ethic and attitudes toward organizational change. Human Relations, 53(4), 513−
  54. Yousef, D. A. (2001). Islamic work ethic−A moderator between organizational commitment and job satisfaction in a cross−cultural context. Personnel Review, 30(2), 152−
  55. Carlson D. S, Kacmar K. M, & Williams L. J.2000.Construction and initial validation of a multidimensional measure of work-family conflict. Journal of Vocational Behavior, 56: 249-276.
  56. Hancer, M., & George, R. T. (2003). Job satisfaction of restaurant employees: An empirical investigation using the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Journal of Hospitality & Tourism Research, 27(1), 85-100.
  57. Hancer,, & George, R. T. (2003). Job satisfaction of restaurant employees: An empirical investigation using the Minnesota Satisfaction Questionnaire. Journal of Hospitality & Tourism Research, 27(1), 85-100.
  58. Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(1), 1069–1081.
  59. Ali, A. and A. Al-Kazemi (2007), ‘Islamic work ethic in Kuwait,’ Journal of Cross
  60. Cultural Management, 14(2), 93–104.
  61. Budirianti, B. L. R., Agusdin, A., & Surati, S. (2020). The influence of work discipline, motivation, job satisfaction and the work environment on the performance of contract employees. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 7(11), 174-184.
  62. Shi, S., Chen, Y., & Cheung, C. M. (2023). How technostressors influence job and family satisfaction: Exploring the role of work–family conflict. Information Systems Journal, 33(4), 953-985.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار